1.
Để khơi dậy, phát huy (huy động, động viên) được lực lượng và tinh thần to lớn
của toàn Đảng, toàn quân và toàn dân ta thì quan điểm nhất quán của Hồ Chí Minh
là phải phát động phong trào thi đua rộng lớn hướng vào thực hiện thắng lợi những
mục tiêu của cách mạng. Hồ Chí Minh viết: “Từ cuộc vận động tăng gia sản xuất và
luyện quân lập công, chúng ta đã tiến đến phong trào thi đua ái quốc khắp mọi mặt,
mọi nơi. Với lòng nồng nàn yêu nước và lực lượng vô tận của nhân dân ta, cuộc
thi đua ái quốc nhất định sẽ thành công to. Vì vậy mà thắng lợi càng nhất định
về tay ta”[1].
Hồ Chí Minh với Thi đua yêu nước
2. Ở nhiều bài viết và buổi nói chuyện
của Người với các tầng lớp nhân dân, và quân đội ta, Hồ Chí Minh đã chỉ rõ: không
nên tưởng lầm rằng thi đua là một việc khác với những công việc hàng ngày, “thật
ra, công việc hàng ngày chính là nền tảng của thi đua”[2] để
phấn đấu “mỗi ngày lập một chiến công”[3]. Ở
quan điểm này, Người nêu rõ ví dụ: Từ trước đến giờ ta vẫn ăn, vẫn mặc, vẫn ở.
Nay ta thi đua ăn, mặc, ở cho sạch sẽ, cho hợp vệ sinh, cho khỏi đau ốm. Xưa ta
vẫn làm ruộng, nay ta thi đua làm cho đất tốt hơn, sản xuất nhiều hơn v.v… Mọi
việc thi đua đều như vậy. Từ những ví dụ đơn giản, thân quen hàng ngày và khái
quát dễ hiểu, dễ làm như thế, Hồ Chí Minh mới nêu việc thực hiện mục đích chung
của thi đua trong giai đoạn mới – giai đoạn chuẩn bị tổng phản công là “chương
trình thi đua trong giai đoạn này là diệt giặc đói, diệt giặc dốt, diệt giặc
ngoại xâm, nhưng tiến lên một bước mạnh hơn”[4].
Như vậy nội dung chính, chỉ ra cái điều cần thiết của thi đua là đòi hỏi mọi người
tham gia thi đua phải huy động tổng hợp trí tuệ, tài năng, sức mạnh của mình đến
mức cao độ, đến mức nảy sinh sáng kiến (có sáng tạo) để hoàn thành tốt mọi nhiệm
vụ của mình, thậm chí cả đối với những nhiệm vụ rất khó khăn, phức tạp nặng nề,
mà nếu không có tinh thần thi đua với ý chí, quyết tâm cao thì không thể làm được.
Kết quả công việc ngày hôm nay cho dù rất khó khăn, nặng nề… vẫn phải cao hơn,
nhiều hơn, tốt hơn ngày hôm qua – đó chính là mệnh lệnh của thi đua ái quốc, “mỗi
ngày lập một chiến công”, như Hồ Chí Minh đã giải thích rõ ràng: “Nói là thế này:
Bất kỳ hạng người nào, bất kỳ nghề nghiệp gì, ai cũng thi đua nhau:
Làm cho
mau
Làm cho tốt
Làm cho đẹp
Làm cho
nhiều”[5].
Sau này trong thời kỳ cả nước chống Mỹ
gắn với xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc, Hồ Chí Minh cũng luôn nhắc nhở
tinh thần ấy trong các phong trào TĐYN ở cả hai miền. Cụ thể hoá các tiêu chuẩn
thi đua thành các mức thi đua cụ thể được Hồ Chí Minh rất quan tâm. Người viết:
“Mức thi đua phải tiến dần dần và tiến mãi mãi”[6]. Đây
cũng là quan điểm thuộc nội dung thi đua. “Mệnh lệnh” của thi đua là “mỗi ngày
lập một chiến công”, “kết quả sau cao hơn kết quả trước”. Để thực hiện “mệnh lệnh”
này, đòi hỏi phải có các mức cụ thể để so sánh và phấn đấu. Vì vậy trong TĐYN phải
đặt ra những mức thi đua cụ thể cho phù hợp với mỗi địa phương, mỗi ngành, mỗi
lĩnh vực… Đặt mức thi đua là tất yếu trong các phong trào thi đua, trên cơ sở đó
mới làm tốt công tác khen thưởng, phê bình. Cũng vì thế mà mức thi đua phải tiến
dần và cao mão. Hồ Chí Minh đã giải thích rất rõ và sâu sắc về vấn đề này. Người
viết: “Những người và những nhóm hiện nay đã đạt được mức cao thì phải làm cho
chất lượng tốt hơn nữa và phải gắng tiến lên nữa. Giúp đỡ những người và những nhóm
còn kém cho kịp mức cao hiện nay. Trí khôn, sáng kiến, học hỏi và tinh thần hy
sinh của người ta không có hạn. Nó cứ tiến mãi. Cho nên mức thi đua cũng không
có hạn, nó cũng tiến lên mãi”[7].
3. Hồ Chí Minh chỉ rõ: “Toàn thể quốc
dân ta, vô luận ở địa vị nào, làm công việc gì, phải ra sức tham gia cuộc thi đua
yêu nước”[8]. Vì
vậy bổn phận của người dân Việt Nam, bất kỳ sĩ, nông, công, thương, binh, bất kỳ
làm việc gì, ở đâu, không phân biệt giai cấp, tầng lớp, dân tộc, tôn giáo, giới
tính, lứa tuổi… đều cần phải tích cực tham gia các phong trào TĐYN. Quan điểm này
đã xác định rõ lực lượng thi đua yêu nước là khối đại đoàn kết toàn dân ta, dân
tộc ta trong cách mạng giải phóng dân tộc cũng như trong cách mạng xã hội chủ
nghĩa.
4. Thi đua yêu nước là thi đua thực hiện
thắng lợi nhiệm vụ cách mạng, cho nên phải thi đua trên tất cả các mặt của đời
sống xã hội, nghĩa là thi đua phải toàn diện để có được kết quả cao nhất, thiết
thực nhất. Hồ Chí Minh chỉ rõ: “Mỗi người dân Việt Nam
Nhà nông thi đua nhau, giồng giọt cho
nhiều, cho tốt…
Công nhân thi đua nhau làm súng đạn và
các thứ khác…
Quân đội thi đua nhau bắn súng cho giỏi,
ném lựu đạn cho xa, cho trúng và diệt cho nhiều địch, cướp cho nhiều súng…
Văn nhân, nghệ sĩ thi đua nhau sáng tác
cho hay, cho nhiều…
Các nhà chuyên môn, các kỹ sư thi đua
nhau chế tạo máy móc…
Y sĩ, dược sĩ thi đua nhau tìm ra những
thứ thuốc dễ chế và hay…
Nhân viên và cán bộ thi đua nhau làm
việc cho nhanh chóng và thực hành đúng bốn chữ cần, kiện, liêm, chính (ở chỗ khác,
và sau này, Hồ Chí Minh nói thêm là thi đua sửa đổi lối làm việc, chống tham ô,
lãng phí, quan liêu. Trong Đảng thi đua xây dựng chi bộ bốn tốt v.v…)
Các nhà giáo dục thi đua nhau tìm cách
dạy dỗ cho mau cho tốt, cho thiết thực… (sau này Hồ Chí Minh nói: thi đua dạy tốt
và học tốt)
Các nhà giầu cố thi đua mở mang doanh
nghiệp về canh nông, buôn bán, công nghệ, đã ích cho nước, lợi cho nhà…
Các vị già nua thi đua kêu gọi và đốc
thúc con cháu làm việc.
Các em nhi đồng cũng thi đua… [10]
Và mọi người phải thi đua nhau “tẩy sạch
mọi khuyết điểm, phát triển mọi ưu điểm, vượt qua mọi khó khăn”[11].
Tính toàn diện trong thi đua yêu nước còn được thể hiện ở câu trả lời, giải đáp
của Hồ Chí Minh trước câu hỏi “Ai thi đua với ai?”. Lời giải đáp của Người là:
“Thi đua giữa người này với người khác, đơn vị này với đơn vị khác, điều đó ai
cũng biết. Một điều nên nhắc là: ngành này có thể và nên thi đua với những ngành
khác”[12].
Thi đua không chỉ trong phạm vi một nước, mà còn mở rộng ra thế giới. Trong Lời
kêu gọi nhân dịp Ngày quốc tế lao động 1-5-1951, Hồ Chí Minh viết: “Tôi chắc rằng
anh chị em lao động và nhân dân ta sẽ cố gắng thi đua với anh chị em lao động và
nhân dân các nước bạn để làm tròng nhiệm vụ vẻ vang của mình”[13]. Ở
Bức Thư gửi nhi đồng toàn quốc nhân ngày quốc tế thiếu nhi, Người cũng viết:
“Thi đua giữa nhi đồng Việt Nam với nhau, giữa nhi đồng Việt Nam với nhi đồng
Trung Quốc, nhi đồng Liên Xô, nhi đồng các nước”[14].
Tính toàn diện trong thi đua yêu nước
được thể hiện tập trung trong bài thơ chúc tết năm 1949 (Xuân Kỷ Sửu) của Hồ
Chí Minh.
“Người người thi đua
Ngành ngành thi đua
Ngày ngày thi đua
Ta nhất định thắng
Địch
nhất định thua”[15]
Thi đua là một phong trào cách mạng rộng lớn, nhưng nó chỉ thực
sự phát huy được vai trò to lớn của nó, phát huy được sức mạnh dời non, lấp biển,
đánh thắng mọi kẻ thù xâm lược của nó khi thi đua trở thành động lực mạnh mẽ của
mỗi người, nghĩa là mỗi người dân phải trực tiếp thi đua với nhau để đạt và vượt
các định mức thi đua. Những người có thành tích cao trong các phong trào thi đua
yêu nước là những người tiên phong gương mẫu. Họ xứng đáng nhận được các danh
hiệu thi đua từ thấp đến cao như Thư khen, giấy khen, bằng khen, huân chương… tương
ứng với các danh hiệu như tiên tiến, chiến sĩ thi đua, anh hùng quân đội, anh hùng
lao động v.v… Hồ Chí Minh đặc biệt giành nhiều sự ưu ái đối với những người đạt
được những danh hiệu cao quý đó. Người gọi họ là những bông hoa đẹp trong rừng
hoa dân tộc. Người đã giành nhiều phần thưởng, huy hiệu, có thi đua… mang tên
Người để trao tặng họ. Người đánh giá họ là những con người gương mẫu, những con
người mới, những con người mới xã hội chủ nghĩa, những chiến sĩ tiên phong
trong các phong trào thi đua yêu nước trên các mặt trận kinh tế, chính trị, quân
sự, văn hoá, quan hệ quốc tế… Họ là những đầu tầu thúc đẩy các phong trào thi đua
yêu nước đi tới bến bờ thắng lợi. Tổng kết những đức tính tốt, những tài năng,
sự nỗ lực cố gắng, những sáng kiến và kinh nghiệp quý giá của họ, Hồ Chí Minh
đã khái quát thành các tiêu chuẩn của người chiến sĩ thi đua để toàn Đảng, toàn
quân và toàn dân học tập, phấn đấu noi theo. Những tiêu chuẩn đó là: là con người
mới, luôn cố gắng mãi, tiến bộ mãi, khiêm tốn, gần gũi quần chúng và làm gương
cho quần chúng. Họ phải học tập chính trị, phải gắn liền tinh thần thi đua với
tinh thần yêu nước và tinh thần quốc tế[16].
Họ là “những người tiên phong” trong các phong trào cách mạng, “cũng là người gương
mẫu về đạo đức cách mạng. Họ đặt lợi ích chung của dân tộc trên lợi ích riêng của
cá nhân. Họ toàn tâm toàn ý phục vụ nhân dân chứ không phải nửa tâm nửa ý. Họ
không sợ khó nhọc, ra sức vượt mọi khó khăn để hoàn thành và hoàn thành vượt mức
nhiệm vụ mà Đảng và chính phủ giao cho họ, chứ họ không suy nghĩa gì hơn thiệt
cá nhân, không ganh tị về địa vị và hưởng thụ. Họ không giấu nghề, không dìm những
anh em chung quanh mình. Họ giúp đỡ mọi người càng tiến bộ. Họ không tự kiêu, tự
tư tự lợi”[17]. Ta cần
học tập. Tuy nhiên Hồ Chí Minh cũng luôn nhắc nhở các anh hùng, chiến sĩ thi đua
về ý nghĩa to lớn của thành tích mà họ đạt được. Người chỉ rõ: “Các anh hùng,
chiến sĩ thi đua thì cần nhận ra rằng: thành tích là thành tích chung của tập
thể. Tách rời tập thể thì dù tài giỏi mấy, một cá nhân cũng không làm gì được.
Cho nên càng có thành tích thì càng phải cố gắng, càng phải khiêm tốn”[18].
[1] Sđd, tập
5, tr 441
[2] Sđd, tập
5, tr 658
[3] Sđd, tập
5, tr 465
[4] Sđd, tập
5, tr 659
[5] Sđd, tập
5, tr 615
[6] Sđd, tập
6, tr 472
[7] Sđd, tập
6, tr 472
[8] Sđd, tập
5, tr 419
[9] Sđd, tập
5, tr 444
[10] Sđd, tập
5, tr 615-617
[11] Sđd, tập
5, tr 487
[12] Sđd, tập
6, tr 427
[13] Sđd, tập
6, tr 201
[14] Sđd, tập
6, tr 222
[15] Sđd, tập
5, tr 557
[16] Sđd, tập
6, tr 476
[17] Sđd, tập
9, tr 200
[18] Sđd, tập
9, tr 200
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét